Grand Master Plan

version 10

Stage 1: Latin to Early Northeast Romance (150 AD – 600 AD)

Latin	Condition	Result	Example(s)
vowels
ā, ă		a	ĂMŌ > *amo > *jěmu > jemu IĂCTĀRE > *jaktar > *jětjar > jecar
ĕ, ae	in a stressed, open syllable	jě	CÆLUM > *čjělŭ > *čjělъ > czał
	in a stressed, closed syllable	ě	TĔRRAM > *těrra > *těra > ciara
	in an unstressed syllable	ě, e, ǐ	REGĔRE > *rjěžer > rzeżer ĂPĔRĪRE > *apǐrir > *opьrir > oprzer
ǒ	in a stressed, open syllable	ŭǒ	BǑNUM > *bŭǒnŭ > *bonъ-jь > bony
	in a stressed, closed syllable	ǒ	NǑCTEM > *nǒktǐ > *notjь > noc
	in an unstressed syllable	ǒ, ŭ	MǑNASTĒRIUM > *mŭnasterjŭ > *mъnosterjь > mnościerz
	before a vowel	ŭ	COAGŬLĀRE > *kŭagŭlar > *kogъlar > kogłar
ē, oe, ǐ, y̆	in a stressed syllable	e	TĒLAM > *tela > cioła SǏTEM > *setǐ > *setь > sieć
	in an unstressed syllable	ǐ	ǏNǏMĪCUM > *ǐnǐmikŭ > *jьnьmikъ > niemik
	unstressed, before a vowel	j	PRĔTIUM > *prjětjŭ > *prjětjь > przec
ō, ŭ	in a stressed syllable	o	DŌNUM > *donŭ > *dunъ > dun PŬTEUM > *potjŭ > *putjь > puc ŬTĔRUM > *otǐrŭ > *utьrъ > ucier
	in an unstressed syllable	ŭ	SŌLEMNEM > *sŭlemnǐ > *sъlenjь-jь > śleni ĔPĪSTŬLAM > *epistŭla > *jьpistъla > pistła
	unstressed, before a vowel	ŭ	IĀNUĀRIUM > *janŭarjŭ > *jęvarjь > jąwarz
	final	o, u	ĂMŌ > *amo > *jemu > jemu OCTŌ > *oktu > *utji > ucy
ī, ȳ	in a stressed syllable	ji	SĪGNUM > *sjinjŭ > *sjinjь > szyń CYGNUM > *čjinjŭ > *čjinjь > czyń
	in an unstressed syllable	i	CĪVĪLEM > *čivjilǐ > *čivjilь-jь > czywiły
	before a vowel	j (stress shifts to the next syllable)	DĪEM > *dje > *djej > dzej
ū		u	ŪNUM > *unŭ > *vynъ > wyn
consonants
h	always	disappears	HĂBĒRE > *aver > *ověr > owiar HǑMǏNE > *ŭǒmǐnǐ > *vomnjь > womień
c (ch)	before a, o, u, y, ǫ	k	CATTUM > *kattŭ > *kotъ > kot
	before e, ě, ę, i, ь, ṛ', ḷ', j	č	CENTUM > *čentŭ > *čętъ > częt DŬCEM > *dočǐ > *dučь > ducz
g	before a, o, u, y, ǫ	g	GŬTTA > *gota > *guta > guta
	before e, ě, ę, i, ь, ṛ', ḷ'	ž	LĒGEM > *ležǐ > *ležь > leż GĔNTEM > *žěntǐ > *žętь > żęć
	before j	j	PAGENSEM > *pagjezǐ > *pajezь > paź
b	between two vowels	v	LĂBŌRĀRE > *lavorar > *lovurar > łowurar
s, ns	between two vowels, or between a vowel and j	z	CAUSAM > *kauza > *kuza > kuza MĒNSŪRAM > *mezura > *mezyra > miozera MANSIŌNEM > *mazjenǐ > *moženь > możeń
	final (except for some specific cases)	disappears, lenghtening the preceding vowel	SORDĒS > *sǒrde > *srode > srodzie
x	final	j, z	SĒX > *sejs > *sjej > szej ĒX- > *ǐz- > *jьz- > z-
p, b, t, d, c, m	final	disappear	QUAM > *kŭa > *kva > ka SŬB > *sŭ > *sъ > z ŬT > *ŭ > *vъ > w
consonant clusters
qu, gu		kŭ, gŭ	QUǑD > *kŭǒd > *kod > kód QUǏSCUMQUE > *kŭikŭmkŭǐ > *kykǫkъ > kikąk LINGUAM > *lengŭa > *lęgva > lęgwa
sc [sk], sp, st	initial	ǐsk, ǐsp, ǐst	SCHǑLAM > *ǐskŭǒla > *jьškola > szkoła SPŌNSA > *ǐspoza > *jьšpuza > szpuza STŬDIUM > *ǐstudjŭ > *jьstydjь > stydz
sc, cc, gg	before e, ě, i, ǐ, j	šč, ždž	PǏSCEM > *peščǐ > *peščь > pieszcz OCCĪDĔRE > *ǒščjidǐr > *oščjidьr > oszczydzier EXAGGĒRĀRRE > *jezaždžerar > *jьzoždžerar > zożdżorar
nct, mpt		nt	SANCTUM > *santŭ > *sǫtъ-jь > sąty PROMPTUM > *prontŭ > *prǫtъ-jь > prąty
gn		nj	AGNUM > *anjŭ > *janjь > jań

Stage 2: Early Northeast Romance to Late Northeast Romance (600 AD – 900 AD)

E.N.E.R.	Condition	Result	Example(s)
vowels
a	initial, when stressed	jě	ĂMŌ > *jěmu > jemu
	after j	ě	IĂCTĀRE > *jětjar > jecar
	in an open stressed syllable	a	MĀRE > *marь > marz
	in a closed or unstressed syllable	o	CAPRAM > *kopra > kopra PĀGĀNUM > *poganъ > pogan ĂRĀNEAM > *oranja > orania
	final	a	RŌMĀ > *ruma > Ruma
e, ě, i, ǐ	initial	je, jě, ji, jь	ĒVENTUM > *jьvętъ > jewię(t-) ĔLĔPHANTEM > *jьlěfǫtь > lefęć ǏNǏMĪCUM > *jьnьmikъ > niemik
	otherwise (palatalises the preceding consonant)	e, ě, i, ь	TĒLAM > *tela > cioła SǏTEM > *setь > sieć TĔRRAM > *těra > ciara
	stressed, before a vowel	ej, ěj, ij	FERRĒUM > *fěrejь-jь > fierzej
ǒ	after j	e
	otherwise	o	NǑCTEM > *nǒtjь > noc
o	after j	e	NĀTIŌNEM > *natjonǐ > *notjenь > noceń JŬGUM > *jogŭ > *jegъ > jedz
	otherwise	u	DŌNUM > *donŭ > *dunъ > dun PŬTEUM > *potjŭ > *putjь > puc
ŭ	initial	vъ	ŬTǏLǏSĀRE > *vъtьlьzar > wcielzar
	after j /ǐ/	jь	PŬTEUM > *potjŭ > *putjь > puc
	otherwise	ъ (hard jer, ultrashort ŭ)	SŌLEMNEM > *sŭlemnǐ > *sъlenjь-jь > śleni ĔPĪSTŬLAM > *jьpistъla > pistła
ū	initial	vy	ŪNUM > *vynъ > wyn
	otherwise	y	CRŪDUM > *krydъ-jь > krydy
diphthongs
au	always	u	AUDĪRE > *udir > udzier
eu	unless the e is accented and the u is part of the ending um	ju	NEUTRĀLEM > *njutralь-jь > niutrały
ai, aji		ě	ĂMĀ(V)I > *jěmě > jemie
ei, eji, iji, ьji		ji	DĒLĒ(V)Ī > *delji > dzieli
ŭa, ŭě, ŭe, ŭę		va, vě, ve, vę	QUARTUM > *kŭartŭ > *kvartъ-jь > kwarty QUÆRŌ > *kŭěro > *kvěru > kwiaru QUĪNTUM > *kŭintŭ > *kvętъ-jь > kwiąty ATQUE > *atkŭǐ *jakъ > jak
ŭi		y	DǑLUĪ > *doly > doły
ŭǒ, ŭu		o, u	QUATTRO > *kŭotru > *kotry > kotry NǑVUM > *nŭǒvŭ > *novъ-jь > nowy
vowel + nasal (closed syllables)
am, an	initial	ję	ANGŬLUM > *jęgъlъ > jęgieł
	otherwise	ǫ	CANTĀRE > *kǫtar > kętar
em, en, im, in	initial	ję	INTĔR > *jętṛ > jętar
	otherwise	ę	CENTUM > *čętъ > częt
om, on, um, un	initial	vǫ	ŬNDĔ > *vǫdь > wądź
	otherwise	ǫ	PONTEM > *pǫtь > pęć
vowel + liquid (in closed syllables only)
ar, al		ar, al	PARTEM > *partь > parć ALTUM > *jaltъ-jь > jałty
or, ol		ro, lo	PORTUM > *protъ > prot
er, ěr, el, ěl	normally	re, rě, lě, le	TERTIUM > *tretjь-jь > trzecy
	unaccented (sometimes)	ṛ́, ḷ'	SŬPĔR > *supṛ > sur
ir, il	initial	jṛ́, jḷ'
	otherwise	ṛ́, ḷ'	GILVUM > *žḷ'vъ-jь > żółwy
ur, ul	initial	vṛ, vḷ	URSUM > *vṛsъ > wars
	otherwise	ṛ, ḷ	MULTUM > *mḷtъ > mółt
consonants
k, g	before e, ě, i	c', dz'(second palatalisation)	VINDǏCĀ(V)Ī > *vędьkě > więdce
	after e, ę, i (sometimes)	c', dz' (third palatalisation)	AMĪCAM > *omjica > omica
tj, dj		c', dz'	SPATIUM > *jьšpatjь > szpac DĔCEM > *djěčь > dzecz
stj, ščj, šč		šč'	QUÆSTIŌNEM > *kvěstjenь > kwieszczeń
sj, šj, š		š'	SĒX > *šej > szej SĪGNUM > šinjь > szyń
zj, žj, ž		ž'	MANSIŌNEM > *mazjenǐ > *moženь > możeń
pj, bj, fj, vj, mj		plj, blj, flj, vlj, mlj	SĒPIAM > *seplja > siepla PLŬVIAM > *pluvlja > płuwla SĪMIAM > *sjimlja > szymla
f	before r', ṛ', l, ḷ	v	FRĪGǏDUM > *vrjidъ-jь > wrzydy FLAMMAM > *vloma > włoma
	otherwise	f	FĪLIUM > *fjiljь > fil FRĀTREM > *frotrь > froterz
n	final	nasalises the precising vowel	NŌMEN > *numę > numię
s	final	š	NŌS > *noš > nosz
consonant clusters
pr, br, kr, gr, tr, dr pl, bl, kl, gl		remain unchanged	DŬPLUM > *duplъ-jь > dupły FRATREM > *frotrь > froterz MACRUM > *mokrъ-jь > mokry ǏNTĔGRUM > *jętjěgrъ-jь > jęgry
pt, bt		t	SĔPTEM > *sětь > sieć
kt, ktj		c'	D(Ī)RĒCTUM > *dьretjь-jь > drzecy
x, cs, ps, bs, ss		s	PASSĀRE > *posar > posar SĒSSIŌNEM > *sesjenь > sieszeń SAXĒUM > *sasejь > sasiej AXEM > *osь > oś
sk, sp	before a, o, ǫ, u, ъ, ṛ, ḷ	šk, šp	PǏSCĀRE > *pьškar > pieszkar HǏSPĀNIA > *jьšpanja > Szpania (Ǐ)SCHǑLAM > *jьškuola > szkoła (Ǐ)SPŌNSA > *jьšpuza > szpuza
mn(j)		n(j)	SOMNIUM > *sonjь > soń
nǐm		nj	ĂNǏMAL > *onjalъ > oniał
mǐn		mnj	NŌMǏNĀRE > *numnjar > numniar
other geminate consonants		merge into one	DRAPPUM > *dropъ > drop FLAMMAM > *vloma > włoma TĔRRAM > *těra > ciara

Stage 3: Late North East Romance to Old Wenedyk (900 AD – 1200 AD)

L.N.E.R.	Condition	Result	Example(s)
vowels
a	initial	ja
y	after k, g, ch, h	i	ĂCŪTUM > *okytъ-jь > okity
i, y	after c', dz', č', dž', š', ž', ŕ (lowers)	y	CĪVĪLEM > *čivjilь-jь > czywiły
ь	strong	'e (' = palatalisation of the preceding consonant)
	weak	'	FĪNEM > *fjinь > fiń
ъ	strong	e (no palatalization)	ĂNŬLUM > *jěnъlъ > *jěndlъ > jądeł
	weak	disappears	ŌVUM > *uvъ > ów
ṛ	always	ar	URSUM > *vṛsъ > wars
ṛ́	before hard dental consonant	ar	VIRTŪTEM > *vṛ́tytь > wartyć
	otherwise	'erz	FIRMĀRE > *fṛ́mar > fierzmar CIRCUM > *čṛ́kъ > *čeŕk > czerek
ḷ	after p, b, f, v, m	oł, ół	MULCĒRE > *mḷčer > mółczar
	after t, d, s, z, n, l, r	łu	DULCEM > *dḷčь-jь > dłuczy
	after k, g, h, ž, š	eł	AUSCULTĀRE > *uškḷtar > uszkiełtar
ḷ'	after p, b, f, v, m (before a hard dental consonant)	'eł	FĔLTRUM > *fḷ'trъ > fiełt
	after p, b, f, v, m (otherwise)	'il	OBLǏGĀRE > *obḷ'gar > obilgar
	after t, d, s, z, n, l, r	łu	SILVAM > *sḷ'va > słuwa
	after k, g, h, č, ž, š	'oł, 'ół	GILVUM > *žḷ'vъ-jь > żółwy
aje, ajě		a	PAGENSEM > *pajezь > paź
diphthongs
au		aw
consonants (mostly a matter of spelling only)
v		w	VĂDUM > *vadъ > wad
p', pj	followed by i	pi	PĪLAM > *pjila > piła
	followed by any other vowel	pia, pie, pio, etc.	PĔDEM > *pjědь > piedź
	final or before a consonant	p	VULPEM > *vḷpь > wółp CAPITANEUM > *kapьtanjь > kaptań
b', f', v', m' bj, fj, vj, mj		like p', pj
t', d', s', z', n'	followed by i	ci, dzi, si, zi, ni	CAPTĪVUM > *kotivъ-jь > kociwy DĪCĔRE > *dičьr > dziczer NĪDUM > *nidъ > nidz
	followed by any other vowel	cia, cie, cio, ... dzia, dzie, dzio, ... sia, sie, sio, ... zia, zie, zio, ... nia, nie, nio, ...
	word-final, or before a soft or non-dental consonant	ć, dź, ś, ź, ń
	before a hard dental consonant	t, d, s, z, n
š', ž', č', šč', c', dz'	always dispalatalise	sz, ż, cz, szcz, c, dz	ACIĀRIUM > *očjěrjь > oczerz QUÆSTIŌNEM > *kvěstjenь > kwieszczeń SĪGNUM > šinjь > szyń
ŕ, r', rj	always dispalatalise	rz [ž]
l', lj		l
l	in all other cases, i.e. when not palatalised	ł

Stage 4: Old Wenedyk to Modern Wenedyk (1200 AD – date)