[ English ]

Przyimki i Spójniki

PrzyimkiPrzedrostkiSpójniki


Przyimki

z bezpośrednikiem
czerek wokół
deręć podczas
jętar między
kętra przeciw
kiszka aż do
niętra wewnątrz
par przez
piara wobec
protar z powodu, ze względu na
szekięć według
traz na drugą stronę
ziętra zewnątrz
z dopełniaczem
dzie od, o
dziewęć od
enmiedz wśród
forzy poza, oprócz
ku z (kimś, czymś)
okost obok
ołąg wzdłuż
połok zamiast
pro dla
prośmie blisko
sień bez
ściępu podczas
za z (kogo, czego)
zajętar spomiędzy
zamiedz spośród
zapo zza
zaprze sprzed
zasem znad
zaz spod
z celownikiem
gratłęć dzięki
małgra mimo, wbrew
surkętrarz naprzeciwko
z bezpośrednikiem i dopełniaczem
Niektóre przyimki dotyczące miejsca mogą rządzić zarówno dopełniaczem, jak i bezpośrednikiem. W pierwszym przypadku przyimek określa rzeczownik jako stabilne miejsce, w drugim oznacza ruch w jego kierunku.
en w
o (+1) do; (+2) w, na
po (+1) po, za; (+2) za
prze przed
sem nad
sur na
z pod


Przedrostki

Niektóre z powyżej wymienionych przyimków mogą również służyć jako przedrostki: w połączeniu z czasownikiem uginają jego znaczenie albo wręcz je zmieniają: czerek- "wokół-", dzie- "od-" en- "w-", jętar- "między", kętr(a)- "przeciw-", ko- "z-, s-", o- "do-", par- "prze-", po- "za-", pro- "naprzód", prze- "przed-", sur- "na-, nad-", tra(s/z)- "prze-" oraz z(e)-/s- "z-, s-" lub "pod-". Oprócz nich istnieją trzy przedrostki, które nie mają odpowiednika wśród przyimków: des-/dez- "roz-", je- "wy-" oraz rze- "od-".


Spójniki

Najczęściej spotykanymi spójnikami współrzędnymi są: u “albo, lub”, jak “oraz”, uta “ale”, maż “a”, komód ... szyk i “zarówno ... jak i”, niec “ani” oraz koju ... iłu “im ... tym”.

Zdania podrzędne mogą się zaczynać od wielu różnych spójników, m.in.: kód “że”, szy “czy”, kędy “kiedy”, komód “jak” przekód “zanim”, przekód “dopóki”, pokód “po tym, że”, sieńkód “bez tego, że”, nąk “bo”, prostokód “ponieważ”, prokód “aby, żeby”, parkód “przez to, że”, tost “skoro”, wól/wolkąk “chociaż, aczkolwiek”, wyszek “dopóki”, ściępu kędy “podczas gdy” oraz en kąt “o ile”.