z bezpośrednikiem | |
---|---|
czerek | wokół |
deręć | podczas |
jętar | między |
kętra | przeciw |
kiszka | aż do |
niętra | wewnątrz |
par | przez |
piara | wobec |
protar | z powodu, ze względu na |
szekięć | według |
traz | na drugą stronę |
ziętra | zewnątrz |
z dopełniaczem | |
dzie | od, o |
dziewęć | od |
enmiedz | wśród |
forzy | poza, oprócz |
ku | z (kimś, czymś) |
okost | obok |
ołąg | wzdłuż |
połok | zamiast |
pro | dla |
prośmie | blisko |
sień | bez |
ściępu | podczas |
za | z (kogo, czego) |
zajętar | spomiędzy |
zamiedz | spośród |
zapo | zza |
zaprze | sprzed |
zasem | znad |
zaz | spod |
z celownikiem | |
gratłęć | dzięki |
małgra | mimo, wbrew |
surkętrarz | naprzeciwko |
z bezpośrednikiem i dopełniaczem | |
Niektóre przyimki dotyczące miejsca mogą rządzić zarówno dopełniaczem, jak i bezpośrednikiem. W pierwszym przypadku przyimek określa rzeczownik jako stabilne miejsce, w drugim oznacza ruch w jego kierunku. | |
en | w |
o | (+1) do; (+2) w, na |
po | (+1) po, za; (+2) za |
prze | przed |
sem | nad |
sur | na |
z | pod |
Niektóre z powyżej wymienionych przyimków mogą również służyć jako przedrostki: w połączeniu z czasownikiem uginają jego znaczenie albo wręcz je zmieniają: czerek- "wokół-", dzie- "od-" en- "w-", jętar- "między", kętr(a)- "przeciw-", ko- "z-, s-", o- "do-", par- "prze-", po- "za-", pro- "naprzód", prze- "przed-", sur- "na-, nad-", tra(s/z)- "prze-" oraz z(e)-/s- "z-, s-" lub "pod-". Oprócz nich istnieją trzy przedrostki, które nie mają odpowiednika wśród przyimków: des-/dez- "roz-", je- "wy-" oraz rze- "od-".
Najczęściej spotykanymi spójnikami współrzędnymi są: u “albo, lub”, jak “oraz”, uta “ale”, maż “a”, komód ... szyk i “zarówno ... jak i”, niec “ani” oraz koju ... iłu “im ... tym”.
Zdania podrzędne mogą się zaczynać od wielu różnych spójników, m.in.: kód “że”, szy “czy”, kędy “kiedy”, komód “jak” przekód “zanim”, przekód “dopóki”, pokód “po tym, że”, sieńkód “bez tego, że”, nąk “bo”, prostokód “ponieważ”, prokód “aby, żeby”, parkód “przez to, że”, tost “skoro”, wól/wolkąk “chociaż, aczkolwiek”, wyszek “dopóki”, ściępu kędy “podczas gdy” oraz en kąt “o ile”.