Rzeczpospolita Dwóch Koron jest krajem o niezwykle wysokim poziomie regionalizmów. Tak samo jest w przypadku Wenedyku, który jest szczególnie bogaty w dialekty: prawie każdy region wydaje się mieć jakąś lokalną formę języka, a sąsiadujące wioski ze wzajemnie trudnymi do zrozumienia dialektami nie stanowią wyjątku.
Ogólnie rzecz biorąc, dialekty wenedyckie można podzielić na dziewięć najważniejszych grup:
- dialekcie mazowianie (dialekty mazowskie), używane w stolicy Warsinie i jej okolicach. Ta grupa stanowi podstawą Standardowego Literackiego Wenedyku;
- dialekcie grąwenedcze (dialekty wielkowenedyckie), używane na zachodnich terytoriach;
- dialekcie przemarzanie (dialekty przemarskie), mała grupa dialektów używanych na północnym zachodzie, będąca pod względnie silnym wpływem dolnosaksońskiego;
- dialekcie pieskłowenedcze (dialekty małowenedyckie), używane w Pieskłej Wenedzie na Południu (między innymi w drugim mieście Wenedy, Kordyniu). Charakterystyczne dla tej grupy jest na przykład wymowa “cz” jak “c”. Ta grupa zawiera również tak zwane dialekcie mętanie (dialekty góralskie);
- dialekt cieszyńki (dialekt cieszyński), używany przez prawie 600 000 mówców wenedyckich w Bohemii. Ten dialekt jest zbliżony do Pieskłowenedyku;
- dialekcie orzętale (dialekty wschodnie), w większości pozostałość grup będących pod wpływem litewsko-białorusko-ukraińskich dialektów, np. galiczany (galicyjski) używany głównie w galicyjskich miastach, powiązany z nim dialekt południowej części prowincji Liublin, oraz dialekt akęci, używany w Suślewii i północnej części prowincji Liublin. Charakterystyczna jest “rosyjska” wymowa “ł”;
- Ślężany (śląski), używany przez 900 000 osób w Bohemii (Północna Otra) i kolejne 450 000 w Wenedzie (głównie Grąweneda i Ślęża). Szeroko rozpoznawalny jako odrębny język, chociaż zagorzali wenedyccy nacjonaliści domagają się traktowania go jak dialektu Wenedyku. Obszerniejszy opis znajdziesz tu;
- Morawenedyk (morawski, Mériš), w użyciu 400 000 ludzi na Morawach, na południu Królestwa Bohemii. Niektórzy twierdzą, że Morawenedyk jest oddzielnym językiem, inni rozpatrują go jako peryferyjny dialekt Wenedyku, a jeszcze inni wolą myśleć o nim jak o przejściowym dialekcie pomiędzy Wenedykiem, ślewańskim (Slvanjek) i bohemiańskim (Pémiš);
- Wasiwenedyk (Fasäfentiš) and Ołomętany (Olmycan), dwa wenedycko-bohemiańskie interdialekty, oba używane w Bohemii i będące odpowiednio pod wpływem ślężańskiego i ślewańskiego.
|